site

Archivos de la categoría:   [ 2018 ]  COMUNES

OMNIA SUNT COMMUNIA / Taller en el BiArch (Bari International Archifestival) / 15-19 de septiembre de 2021

OMNIA SUN COMMUNIA


Del 15 al 18 de septiembre participaremos junto a La Scuola Open Source y Armata Brancaleone / ExpostModerno en el taller OMNIA SUNT COMMUNIA, organizado como parte del BiArch – Bari International Archifestival y que tiene como objetivo la elaboración de un documento estratégico para revisar la normativa de bienes de comunes del Ayuntamiento de Bari.

Como introducción al tema de los comunes, aquí se pueden consultar los materiales que produjimos para el proyecto EL MUNDO DE LOS COMUNES. CONTEXTO PARA UNA INVESTIGACIÓN SOBRE LOS COMUNES URBANOS, realizado en 2019-2020 como parte de la exposición Ciudad de los Comunes, comisariada por Todo por la praxis y diseñada por Enorme Studio en el Instituto Do It Yourself (Madrid).

Agradecemos mucho la invitación, especialmente a Alessandro Cariello, y, sobre todo, la disposición del Comune di Bari para utilizar este tipo de macro-festivales de arquitectura para abrir foros de pensamiento y trabajo sobre cuestiones reales con incidencia en la vida urbana. Ojalá el Ayuntamiento de A Coruña tuviera la misma ambición y valentía para abrir foros públicos de evaluación y modificación de las normativas municipales.

El tema de los comunes urbanos y su reconocimiento está bastante más avanzado en Italia que en España, al menos a nivel institucional y legislativo, por lo que iremos básicamente a aprender de su experiencia junto a investigadorxs y participantes en los procesos de Bari, Nápoles o Turín.

Como muestra de esa distancia entre el tratamiento de los bienes comunes urbanos en Italia y en España, compartimos dos documentos del Ayuntamiento de Bari, un municipio un poco más grande, pero perfectamente comparable al de A Coruña. El primero es la normativa sobre la que trabajaremos en el taller: el Reglamento de colaboración entre la ciudadanía y la administración para el cuidado y la regeneración de los bienes comunes urbanos (Ayuntamiento de Bari, 2015). Y el segundo es una convocatoria pública más reciente: el Aviso público para la regeneración creativa de áreas abandonadas (Ayuntamiento de Bari, 2019).

Por último, es necesario mencionar que todo el proceso de reconocimiento de los bienes comunes y de la autogestión ciudadana en Italia se inicia en 2001 con la modificación del artículo 118 de la Constitución de la República Italiana, en el que se introduce un último párrafo que establece el principio de subsidiariedad para el desarrollo de actividades de interés general:

    Stato, Regioni, Città metropolitane, Province e Comuni favoriscono l’autonoma iniziativa dei cittadini, singoli e associati, per lo svolgimento di attività di interesse generale, sulla base del principio di sussidiarietà.

    (El Estado, las Regiones, las Urbes metropolitanas, las Provincias y Municipios fomentarán la iniciativa autónoma de los ciudadanos, individualmente o asociados, para el desarrollo de actividades de interés general, conforme al principio de subsidiariedad.)




MATERIALES


>>> Hilo de Twitter con algunas notas y materiales sobre el taller.

>>> Omnia Sunt Communia / Report (La Scuola Open Source).

>>> Imágenes de la presentación final del taller (Teatro Margherita, 19/09/2021).

>>> Documento final del taller.


Sin comentarios

El mundo de los comunes. Contexto para una investigación sobre los comunes urbanos

Durante los últimos meses hemos estado colaborando en un proyecto de investigación sobre los comunes urbanos desarrollado por el Instituto Do It Yourself y cuya primera fase se materializó en la exposición CIUDAD DE LOS COMUNES, comisariada por Todo por la praxis, diseñada por Enorme Studio e instalada en el IDYS (Madrid) entre el 12 de diciembre de 2019 y el 12 de febrero de 2020.

Uno de los materiales elaborados para el proyecto es esta línea del tiempo, un documento de trabajo concebido inicialmente para contextualizar el estado del debate en torno a los comunes en el momento en el que surgen los diez casos recogidos en la exposición, pero que finalmente se convirtió en una selección un poco más elaborada de “hitos”, bibliografía, organizaciones y otras cuestiones relevantes o significativas en torno al estudio de los comunes.


linea_tiempo_comunes_480px

Más información, visualización y descargas, aquí.


Comments are off for this post

CIUDAD DE LOS COMUNES / Inauguración de la exposición y mesa de debate / Jueves 12-12-2019, IDYS (Madrid)

 DEBATE_CIUDAD_COMUNES_BLOG


Este jueves 12 de diciembre se inaugura en el Instituto Do It Yourself (Madrid) la exposición CIUDAD DE LOS COMUNES, comisariada por Todo por la praxis y diseñada por Enorme Studio.

La exposición, que gira en torno a diez experiencias desarrolladas en Europa y Sudamérica en la última década, es el resultado de la primera fase de un proyecto de investigación sobre los comunes urbanos en el que hemos estado colaborando durante los últimos meses.

Como parte de la inauguración, el mismo jueves a partir de las 17:30h participaremos en una mesa de debate junto a Gabriella Riccio del Institute of Radical Imagination y participante en la experiencia de L’Asilo en Nápoles, y a Pablo García Bachiller del Laboratorio de Cuidados Urbanos y participante en La Ingobernable de Madrid.


Comments are off for this post

CSOA A Insumisa: Pasado, continxencias, futuro


Versión ampliada do artigo publicado en O Salto Galiza Nº 15 (Xullo de 2018) e lixeiramente modificada con respecto á publicada na web de O Salto Galiza.


Como introdución ao caso da Insumisa, pódese consultar outro artigo publicado no mesmo medio uns meses antes do desaloxo do centro social: «CSOA A Insumisa: Actualidade, necesidade, continuidade» (Ergosfera, xaneiro de 2018).


(Después de la versión original, compartimos también el texto en español.)



CSOA A Insumisa: Pasado, continxencias, futuro

Ergosfera, xuño de 2018


mapa_espazos_okupados_blog


Gustaríanos escribir, polo menos, catro artigos sobre o caso do CSOA A Insumisa.


O primeiro sería unha análise do sucedido en termos políticos. Poderíase resumir así. A única decisión digna e radical que se podía tomar e que tomou a asemblea da Insumisa foi negarse a asumir á eliminación do centro social e rexeitar a inaceptable proposta do Concello: desaparecer durante o ano e medio que se empregaría en destruír o traballo colectivo do anterior ano e medio para integrarse nun proceso participativo, non só deseñado, organizado e controlado pola institución, senón de resultado incerto e dependente das próximas eleccións municipais. Salvo esta, se o obxectivo foi algunha vez forzar ao goberno local a asumir a continuidade do CSOA nas súas mesmas condicións de independencia, a maioría do resto das decisións da Insumisa só poden ser cualificadas como erros políticos. Dous son quizais os máis graves: simplificar a imaxe pública do centro social, xa que en case ningún momento se expresou a diversidade de opinións, obxectivos, sensibilidades e formas de vida que o fixeron posible, e rexeitar a súa condición implícita de actor político de primeira orde no contexto da Coruña, é dicir, non explorar a súa capacidade real de enfrontarse ao discurso construído desde os medios de comunicación e o Concello.

Pola outra banda, tras o auto xudicial que relata a tolerancia coa ocupación do espazo por parte das dúas administracións implicadas, Defensa e Concello, e salvo a invitación á cidade de Giuseppe Micciarelli e Margherita D’Andrea (para participar nun foro público que finalmente non se desenvolveu), estamos en completo desacordo con todas as decisións do goberno municipal da Marea Atlántica desde finais de 2017, cando se decide apostar polo proxecto das “Naves do Metrosidero” a costa de perder toda posibilidade de diálogo real co CSOA. Ben por que se cre que ese proxecto é “mellor” que o existente, o cal é un recoñecemento do non recoñecemento da comunidade arredor da Insumisa. Ou ben, ou ademais do anterior, para poder asumir as obras deseñadas para o CIDEA, un proxecto do anterior goberno do PP, financiadas polo Ministerio de Fomento, e utilizadas como elemento de desgaste pola oposición no Pleno municipal e por todos os medios de comunicación masivos, en especial os propios e os afíns á Corporación Voz.

Moitos outros asuntos de interese quedarían aínda por tratar sobre este proceso en termos políticos. Unha reflexión sobre a violencia, por exemplo, que neste caso se materializou en todas as direccións e en múltiples formatos e graos (desde as continuas presións mediáticas cunha clara axenda política ata a violencia policial contra as persoas que construíron e defenderon o centro social, desde as presións legais e xudiciais en defensa do statu quo ata os insultos e ameazas aos membros do goberno local, desde os discursos neutralizadores que se aproveitaron da asimetría no acceso aos medios de comunicación ata o famoso ataque á sede da Marea), pero case sempre sen o respaldo dun debate colectivo sobre a súa lexitimidade. Ninguén entendeu o contexto político actual como unha oportunidade para, polo menos, optar por unha insumisión radical ante o uso da violencia. Neste sentido, se ben algunhas das accións e reaccións das persoas arredor da Insumisa son inxustificables desde a perspectiva social e política, en termos históricos parece máis preocupante o posicionamento do goberno local: por triste que pareza, é posible que o relato construído, principalmente desde a administración municipal e os medios de comunicación masivos, mais tamén desde A Insumisa, teña como consecuencia que, finalmente, o desaloxo incluso signifique un aumento do apoio electoral para o partido do goberno. Ningunha proba sería máis clara do fracaso da vía municipalista para recompoñer o Estado e a súa conexión coa “xente do común” que a aceptación da violencia institucional como medio de resolución deste tipo de conflitos sociais.


O segundo artigo sería unha hipótese sobre como se podería abordar o asunto para lograr a continuidade do CSOA nos seus mesmos termos de autonomía. As accións a realizar serían as seguintes. 1) A partir da okupación da parcela e a constatación da súa condición social e aberta, acelerar a cesión do solo por parte de Defensa para iniciar canto antes o proceso de recoñecemento do CSOA desde o Concello (un recoñecemento unilateral, que xa se vería co tempo que significa materialmente, pero que nun principio non necesitaría nin a vontade explícita nin a participación da asemblea). 2) Traballo de pedagoxía na cidade sobre as cualidades deste tipo de espazos, unha labor fundamental que, por desgraza, non foi asumida por ningunha das partes, pouco por parte da Insumisa e nada por parte do Concello: o fundamental nesta situación era que, polo menos, unha parte significativa da cidadanía sentira curiosidade por coñecer de primeira man o que alí estaba a acontecer. 3) Estudo técnico sobre a necesidade de trasladar o investimento de Fomento cara os outros edificios da parcela para facer o mellor uso posible dos recursos públicos. Diálogo co ministerio. Se non acepta, batalla política: fronte á moi probable condición estratéxica da licitación como ferramenta do PP local e estatal e fronte ao discurso da imposibilidade de frear a inercia burocrática, debate público sobre os argumentos técnicos que recomendan reformular o proxecto no novo contexto da cidade. Se así tampouco acepta o ministerio, inicio do proceso para tombar o proxecto mediante “enxeñería xurídica” como faría calquera outra organización de interese urbanístico: procura de defectos formais na proposta, explotación das cualidades patrimoniais relativas ás edificacións da parcela e á muralla da cidade vella, explicitación da inexistencia do proxecto cultural (CIDEA) que deu orixe ao proxecto arquitectónico, etc. 4) Unha vez paralizadas as obras nos espazos en uso, o Concello xa tería a carta negociadora que podería asumir a asemblea: a posibilidade da súa continuidade. 5) Traballo de innovación xurídica: aquí é onde entran as aprendizaxes da experiencia napolitana. Respecto á autoxestión: recoñecer a informalidade como xeito de organización social lexítimo, é dicir, fronte aos cargos convencionais, a responsabilidade distribuída, anónima, para a xestión dos comúns. Respecto á autoconstrución: imaxinar fórmulas para achegarse ao Código Técnico da Edificación desde os tempos e metodoloxías dos procesos de traballo colectivo. 6) Simultaneamente, formular novas esixencias e mínimos para a negociación coa asemblea, por exemplo: a realización conxunta dun plan de obra para permitir a rehabilitación dos dous edificios sen uso, un plan de mellora autoxestionada das edificacións do CSOA en termos de seguridade estrutural, anti-incendios e de accesibilidade, e un plan de uso compartido da parcela para cando entren en funcionamento os outros edificios como equipamentos municipais.


O terceiro artigo afondaría na perspectiva técnica, quizais a máis útil para sustentar, non só o interese público obxectivo da paralización das obras e da continuidade da Insumisa, senón a esixencia ética de evitar a senrazón. Para empezar, describiríanse as edificacións existentes en termos arquitectónicos co apoio dos informes sobre a parcela realizados polos catedráticos da UDC Pérez Valcárcel e Soraluce Blond (ambos profesores na E.T.S. de Arquitectura da Coruña, o primeiro redactou en 2014 o informe sobre o estado da estrutura das naves incluído no proxecto definitivo, e o segundo realizou en 2013 un estudo sobre as murallas da cidade vella no que se inclúe unha análise da parcela da Comandancia). En resumo: a parcela conta con cinco edificacións na actualidade. As tres naves dianteiras que conformaban xunto aos espazos exteriores anexos o CSOA e que non teñen valor arquitectónico salvo algúns dos seus elementos estruturais; unha nave central en moi mal estado, pero que conserva os seus paramentos, cunha singular estrutura metálica e unha fachada de grandes vidreiras que conforman un lugar polivalente dunha enorme calidade espacial; e un edificio dos anos trinta, antiga residencia de oficiais, cunha arquitectura racionalista volumetricamente moi potente e con espazos de grande interese como a azotea ou as estancias miradoiro.

A continuación, analizaríanse os valores urbanísticos do proceso de uso cidadán representado pola Insumisa. Falaríase da prevalencia do uso fronte ao abandono da cidade en termos de racionalidade, así como sobre a propia lexitimidade urbanística que adquiren estes usos unha vez a ocupación destes lugares por procesos e colectivos informais non é unha casualidade, senón que forma parte da teoría urbana e ten cada vez un maior grao de aceptación no campo dos estudos urbanos críticos (TAZ, terrain vagues, terceiras paisaxes, post-it cities, etc.). Falaríase tamén da condición de diferenza radical a escala metropolitana que representa o CSOA, da súa relevancia en termos de diversidade urbana, unha das procuras fundamentais da investigación sobre a cidade contemporánea. Falaríase por último dos “comúns urbanos”, un campo de interese a escala global de primeira orde na actualidade, e da súa condición de laboratorio nun sentido multidimensional (en termos de organización colectiva, autoconstrución, prácticas culturais, sociais ou políticas, etc.).

Conclusión: se se pensa na parcela da antiga Comandancia desde a análise arquitectónica e urbanística, é imposible xustificar unha intervención que implica investir recursos públicos na rehabilitación de tres naves que non teñen valor patrimonial e que xa estaban a ser rehabilitadas e a acoller usos cidadáns (implicando ademais a súa eliminación), mentres se deixa avanzar cara a ruína total aos outros dous edificios da parcela, estes si cunha clara condición de patrimonio arquitectónico e sen usos formais (a excepción das incursións esporádicas da xuventude) desde finais do século pasado.


O cuarto artigo sería unha descrición dalgúns dos usos e procesos experimentados no CSOA e relacionados con cuestións de debate da máxima actualidade: as realidades que dan conta da singularidade deste tipo de comúns urbanos respecto aos centros cívicos municipais. Nin mellores, nin peores, pero si moi diferentes e necesarios para asegurar a riqueza e a diversidade do ecosistema social, cultural e político da cidade. O desaloxo da Insumisa implica que o público recupera un espazo para o público á conta de destruír un espazo do común. Ningún espazo é 100% accesible. Hai moita xente que xamais entra nun centro cívico e outra que non vai nunca aos centros sociais autónomos. A diferenza relevante é que na actualidade existen 28 centros cívicos ou similares no municipio da Coruña. E só había un CSOA.

Falaríase aquí de conceptos como o empoderamento feminista, a través de experiencias de asemblea onde, en presenza de homes máis vellos e con máis experiencia en procesos de okupación, eran mulleres novas as que tomaban a voz nos momentos clave. Ou da responsabilización e solidariedade radical cos excluídos, algo percibible nas actividades relacionadas cos presos ou nun debate sublime sobre a necesidade de dar espazo ás persoas “problemáticas” do barrio, aínda que iso signifique ter que xestionar os seus conflitos. Falaríase tamén da intensidade das relacións humanas que se forxan nos experimentos de acción cidadá directa como este, no que, entre outras cousas, son só os corpos voluntarios os que poñen en crise a algúns dos grandes temas que dificultan a vida nas cidades, desde a lexislación vixente, ao urbanismo hexemónico, a mercantilización total do solo ou o control sobre as actividades sociais non normativas. Tentaríase ademais, contra o relato da “superioridade” do público, explicar a apertura radical dos comúns, neste caso, a través do exemplo dos skaters, que construíron unha pista de patinaxe incrible unicamente por e para a acción, sen necesidade ningunha de participar no posicionamento político ou no funcionamento cotián da asemblea (unha posibilidade fomentada ademais polas condicións do lugar: o seu tamaño e diversidade de espazos e a súa centralidade urbana). Ou tamén, fronte ao relato da “competencia desleal”, a necesidade da diversidade e a relevancia deste tipo de lugares no ecosistema sociocultural global: por exemplo, os múltiples grupos de música que participaron do espazo e que doutro xeito non terían visitado a cidade pois non dispoñen doutros circuítos.

Moitos outros temas serían tratados aquí: desde a territorialización por grupos de rapaces e rapazas de certos espazos do CSOA sen, aparentemente, o máis mínimo interese político, ata o cariño infinito que expresaba a materialidade das instalacións para a ximnasia e o boxeo ou a condición de auténtico “laboratorio de innovación cidadá” que representaba, ante a falla de conexión coa rede, o sistema de recollida de auga da chuvia ideado.


Como non podíamos facer eses catro artigos, fixemos o mapa adxunto, que representa os principais espazos liberados mediante a súa okupación para o desenvolvemento de actividades colectivas autoxestionadas xurdidos nas últimas décadas na Coruña metropolitana. Neste presente que unha vez máis se demostrou irracional e inxusto, representar o pasado parece o máis oportuno para entender a consistencia deste tipo de materializacións dos comúns e confiar na seguridade do seu futuro. Dous desexos: a) Que o próximo goberno local que se atope con este dilema teña unha maior ambición política, para non claudicar ante a lóxica imperial da senrazón e a violencia, e para asumir a existencia e a necesidade dos aforas ao poder institucional; e b) Que chegue ese seguinte dilema canto antes.



* Xusto despois de escribir este artigo, comezaron a producirse detencións de varias das persoas que participaron nas concentracións fronte ao centro social o día do desaloxo. Sendo testemuñas directas do que alí aconteceu, temos que dicir que algunhas das afirmacións do relato policial só poden ser calificadas de erros inexplicables e inxustificables ou directamente de mentiras, así como que os delitos dos que son acusados varios veciños da cidade son un auténtico disparate moi acorde co contexto de descrédito crecente na xustiza estatal. Un novo paso na represión dos movementos sociais da cidade e un novo erro das institucións públicas que non axuda a ter esperanza nun pronto recoñecemento dos comúns urbanos na Coruña.





CSOA A Insumisa: Pasado, contingencias, futuro

Ergosfera, junio de 2018


mapa_espazos_okupados_blog


Nos gustaría escribir, por lo menos, cuatro artículos sobre el caso del CSOA A Insumisa.


El primero sería un análisis de lo sucedido en términos políticos. Se podría resumir así. La única decisión digna y radical que se podía tomar y que tomó la asamblea de A Insumisa fue negarse a asumir a la eliminación del centro social y rechazar la inaceptable propuesta del Ayuntamiento: desaparecer durante el año y medio que se emplearía en destruir el trabajo colectivo del anterior año y medio para integrarse en un proceso participativo, no sólo diseñado, organizado y controlado por la institución, sino de resultado incierto y dependiente de las próximas elecciones municipales. Salvo esta, si el objetivo fue alguna vez forzar al gobierno local a asumir la continuidad del CSOA en sus mismas condiciones de independencia, la mayoría del resto de las decisiones de A Insumisa sólo pueden ser calificadas como errores políticos. Dos son quizás los más graves: simplificar la imagen pública del centro social, ya que en casi ningún momento se expresó la diversidad de opiniones, objetivos, sensibilidades y formas de vida que lo hicieron posible, y rechazar su condición implícita de actor político de primer orden en el contexto de A Coruña, es decir, no explorar su capacidad real de enfrentarse al discurso construido desde los medios de comunicación y el Ayuntamiento.

Por el otro lado, tras el auto judicial que relata la tolerancia con la ocupación del espacio por parte de las dos administraciones implicadas, Defensa y Ayuntamiento, y salvo la invitación a la ciudad de Giuseppe Micciarelli y Margherita D’Andrea (para participar en un foro público que finalmente no se desarrolló), estamos en completo desacuerdo con todas las decisiones del gobierno municipal de la Marea Atlántica desde finales de 2017, cuando se decide apostar por el proyecto de las “Naves do Metrosidero” a costa de perder toda posibilidad de diálogo real con el CSOA. Bien por que se cree que ese proyecto es “mejor” que el existente, lo cual es un reconocimiento del no reconocimiento de la comunidad alrededor de A Insumisa. O bien, o además de lo anterior, para poder asumir las obras diseñadas para el CIDEA, un proyecto del anterior gobierno del PP, financiadas por el Ministerio de Fomento, y utilizadas como elemento de desgaste por la oposición en el Pleno municipal y por todos los medios de comunicación masivos, en especial los propios y los afines a la Corporación Voz.

Muchos otros asuntos de interés quedarían aún por tratar sobre este proceso en términos políticos. Una reflexión sobre la violencia, por ejemplo, que en este caso se materializó en todas las direcciones y en múltiples formatos y grados (desde las continuas presiones mediáticas con una clara agenda política hasta la violencia policial contra las personas que construyeron y defendieron el centro social, desde las presiones legales y judiciales en defensa del statu quo hasta los insultos y amenazas a los miembros del gobierno local, desde los discursos neutralizadores que se aprovecharon de la asimetría en el acceso a los medios de comunicación hasta el famoso ataque a la sede de la Marea), pero casi siempre sin el respaldo de un debate colectivo sobre su legitimidad. Nadie entendió el contexto político actual como una oportunidad para, por lo menos, optar por una insumisión radical ante el uso de la violencia. En este sentido, si bien algunas de las acciones y reacciones de las personas alrededor de A Insumisa son injustificables desde la perspectiva social y política, en términos históricos parece más preocupante el posicionamiento del gobierno local: por triste que parezca, es posible que el relato construido, principalmente desde la administración municipal y los medios de comunicación masivos, pero también desde A Insumisa, tenga como consecuencia que, finalmente, el desalojo incluso signifique un aumento del apoyo electoral para el partido del gobierno. Ninguna prueba sería más clara del fracaso de la vía municipalista para recomponer el Estado y su conexión con la “gente del común” que la aceptación de la violencia institucional como medio de resolución de este tipo de conflictos sociales.


El segundo artículo sería una hipótesis sobre cómo se podría abordar el asunto para lograr la continuidad del CSOA en sus mismos términos de autonomía. Las acciones a realizar serían las siguientes. 1) A partir de la okupación de la parcela y la constatación de su condición social y abierta, acelerar la cesión del suelo por parte de Defensa para iniciar lo antes posible el proceso de reconocimiento del CSOA por parte del Ayuntamiento (un reconocimiento unilateral, que ya se vería con el tiempo qué significa materialmente, pero que en un principio no necesitaría ni la voluntad explícita ni la participación de la asamblea). 2) Trabajo de pedagogía en la ciudad sobre las cualidades de este tipo de espacios, una labor fundamental que, por desgracia, no fue asumida por ninguna de las partes, poco por parte de A Insumisa y nada por parte del Ayuntamiento: lo fundamental en esta situación era que, por lo menos, una parte significativa de la ciudadanía sintiera curiosidad por conocer de primera mano lo que allí estaba sucediendo. 3) Estudio técnico sobre la necesidad de trasladar la inversión de Fomento hacia los otros edificios de la parcela para hacer el mejor uso posible de los recursos públicos. Diálogo con el ministerio. Si no acepta, batalla política: frente a la muy probable condición estratégica de la licitación como herramienta del PP local y estatal y frente al discurso de la imposibilidad de frenar la inercia burocrática, debate público sobre los argumentos técnicos que recomiendan replantear el proyecto en el nuevo contexto de la ciudad. Si así tampoco acepta el ministerio, inicio del proceso para tumbar el proyecto mediante “ingeniería jurídica” como haría cualquier otra organización de interés urbanístico: búsqueda de defectos formales en la propuesta, explotación de las cualidades patrimoniales relativas a las edificaciones de la parcela y a la muralla de la ciudad vieja, explicitación de la inexistencia del proyecto cultural (CIDEA) que dio origen al proyecto arquitectónico, etc. 4) Una vez paralizadas las obras en los espacios en uso, el Ayuntamiento ya tendría la carta negociadora que podría asumir la asamblea: la posibilidad de su continuidad. 5) Trabajo de innovación jurídica: aquí es donde entran los aprendizajes de la experiencia napolitana. Respeto a la autogestión: reconocer la informalidad como forma de organización social legítima, es decir, frente a los cargos convencionales, la responsabilidad distribuida, anónima, para la gestión de los comunes. Respeto a la autoconstrución: imaginar fórmulas para acercarse al Código Técnico de la Edificación desde los tiempos y metodologías de los procesos de trabajo colectivo. 6) Simultáneamente, formular nuevas exigencias y mínimos para la negociación con la asamblea, por ejemplo: la realización conjunta de un plan de obra para permitir la rehabilitación de los dos edificios sin uso, un plan de mejora autogestionada de las edificaciones del CSOA en términos de seguridad estructural, anti-incendios y de accesibilidad, y un plan de uso compartido de la parcela para cuando entren en funcionamiento los otros edificios como equipamientos municipales.


El tercero artículo profundizaría en la perspectiva técnica, quizás la más útil para sustentar, no sólo el interés público objetivo de la paralización de las obras y de la continuidad de A Insumisa, sino la exigencia ética de evitar la sinrazón. Para empezar, se describirían las edificaciones existentes en términos arquitectónicos con el apoyo de los informes sobre la parcela realizados por los catedráticos de la UDC Pérez Valcárcel y Soraluce Blond (ambos profesores en la E.T.S. de Arquitectura de A Coruña, el primero redactó en 2014 el informe sobre el estado de la estructura de las naves incluido en el proyecto definitivo, y el segundo realizó en 2013 un estudio sobre las murallas de la ciudad vieja en el que se incluye un análisis de la parcela de la Comandancia). En resumen: la parcela cuenta con cinco edificaciones en la actualidad. Las tres naves delanteras que conformaban junto a los espacios exteriores anexos el CSOA y que no tienen valor arquitectónico salvo algunos de sus elementos estructurales; una nave central en muy mal estado, pero que conserva sus paramentos, con una singular estructura metálica y una fachada de grandes vidrieras que conforman un lugar polivalente de una enorme calidad espacial; y un edificio de los años treinta, antigua residencia de oficiales, con una arquitectura racionalista volumétricamente muy potente y con espacios de gran interés como la azotea o las estancias mirador.

A continuación, se analizarían los valores urbanísticos del proceso de uso ciudadano representado por A Insumisa. Se hablaría de la prevalencia del uso frente al abandono de la ciudad en términos de racionalidad, así como sobre la propia legitimidad urbanística que adquieren estos usos una vez la ocupación de estos lugares por procesos y colectivos informales no es una casualidad, sino que forma parte de la teoría urbana y tiene cada vez un mayor grado de aceptación en el campo de los estudios urbanos críticos (TAZ, terrain vagues, terceros paisajes, post- it cities, etc.). Se hablaría también de la condición de diferencia radical a escala metropolitana que representa el CSOA, de su relevancia en términos de diversidad urbana, una de las búsquedas fundamentales de la investigación sobre la ciudad contemporánea. Se hablaría por último de los “comunes urbanos”, un campo de interés a escala global de primer orden en la actualidad, y de su condición de laboratorio en un sentido multidimensional (en términos de organización colectiva, autoconstrución, prácticas culturales, sociales o políticas, etc.).

Conclusión: si se piensa en la parcela de la antigua Comandancia desde el análisis arquitectónico y urbanístico, es imposible justificar una intervención que implica invertir recursos públicos en la rehabilitación de tres naves que no tienen valor patrimonial y que ya estaban siendo rehabilitadas y acogiendo usos ciudadanos (implicando además su eliminación), mientras se deja avanzar hacia ruina total a los otros dos edificios de la parcela, estos sí con una clara condición de patrimonio arquitectónico y sin usos formales (a excepción de las incursiones esporádicas de la juventud) desde finales del siglo pasado.


El cuarto artículo sería una descripción de algunos de los usos y procesos experimentados en el CSOA y relacionados con cuestiones de debate de la máxima actualidad: las realidades que dan cuenta de la singularidad de este tipo de comunes urbanos respeto a los centros cívicos municipales. Ni mejores, ni peores, pero sí muy diferentes y necesarios para asegurar la riqueza y la diversidad del ecosistema social, cultural y político de la ciudad. El desalojo de A Insumisa implica que lo público recupera un espacio para lo público a costa de destruir un espacio de lo común. Ningún espacio es 100% accesible. Hay mucha gente que jamás entra en un centro cívico y otra que no va nunca a los centros sociales autónomos. La diferencia relevante es que en la actualidad existen 28 centros cívicos o similares en el municipio de A Coruña. Y sólo había un CSOA.

Se hablaría aquí de conceptos como el empoderamiento feminista, a través de experiencias de asamblea donde, en presencia de hombres más mayores y con más experiencia en procesos de okupación, eran mujeres jóvenes las que tomaban la voz en los momentos clave. O de la responsabilización y solidaridad radical con los excluidos, algo percibible en las actividades relacionadas con los presos o en un debate sublime sobre la necesidad de dar espacio a las personas “problemáticas” del barrio, aunque eso signifique tener que gestionar sus conflictos. Se hablaría también de la intensidad de las relaciones humanas que se forjan en los experimentos de acción ciudadana directa como este, en el que, entre otras cosas, son sólo los cuerpos voluntarios los que ponen en crisis a algunos de los grandes temas que dificultan la vida en las ciudades, desde la legislación vigente, al urbanismo hegemónico, la mercantilización total del suelo o el control sobre las actividades sociales no normativas. Se intentaría además, contra lo relato de la “superioridad” del público, explicar la apertura radical de los comunes, en este caso, a través del ejemplo de los skaters, que construyeron una pista de patinaje increíble únicamente por y para la acción, sin necesidad ninguna de participar en el posicionamiento político o en el funcionamiento cotidiano de la asamblea (una posibilidad fomentada además por las condiciones del lugar: su tamaño y diversidad de espacios y su centralidad urbana). O también, frente al relato de la “competencia desleal”, la necesidad de la diversidad y la relevancia de este tipo de lugares en el ecosistema sociocultural global: por ejemplo, los múltiples grupos de música que participaron del espacio y que de otro modo no habrían visitado la ciudad pues no disponen de otros circuitos.

Muchos otros temas serían tratados aquí: desde la territorialización por grupos de chavales y chavalas de ciertos espacios del CSOA sin, aparentemente, el más mínimo interés político, hasta el cariño infinito que expresaba la materialidad de las instalaciones para la gimnasia y el boxeo o la condición de auténtico “laboratorio de innovación ciudadana” que representaba, ante la falta de conexión con la red, el sistema de recogida de agua de la lluvia ideado.


Como no podíamos hacer esos cuatro artículos, hicimos el mapa adjunto, que representa los principales espacios liberados mediante su okupación para el desarrollo de actividades colectivas autogestionadas surgidos en las últimas décadas en A Coruña metropolitana. En este presente que una vez más se demostró irracional e injusto, representar el pasado parece lo más oportuno para entender la consistencia de este tipo de materializaciones de los comunes y confiar en la seguridad de su futuro. Dos deseos: a) Que el próximo gobierno local que se encuentre con este dilema tenga una mayor ambición política, para no claudicar ante la lógica imperial de la sinrazón y la violencia, y para asumir la existencia y la necesidad de los afueras al poder institucional; y b) Que llegue ese siguiente dilema cuanto antes.



* Justo después de escribir este artículo, comenzaron a producirse detenciones de varias de las personas que participaron en las concentraciones frente al centro social el día del desalojo. Siendo testigos directos de lo que allí sucedió, tenemos que decir que algunas de las afirmaciones del relato policial sólo pueden ser calificadas de errores inexplicables e injustificables o directamente de mentiras, así como que los delitos de los que son acusados varios vecinos de la ciudad son un auténtico disparate muy acorde con el contexto de descrédito creciente en la justicia estatal. Un nuevo paso en la represión de los movimientos sociales de la ciudad y un nuevo error de las instituciones públicas que no ayuda a tener esperanza en un pronto reconocimiento de los comunes urbanos en A Coruña.



Comments are off for this post

«COMÚNS URBANOS: A experiencia napolitana»
Conversa aberta, o venres 25 de maio ás 19:00h na Fundación Luis Seoane (A Coruña)
[SUSPENDIDO]


Actualización do 23 de maio de 2018:


CSOA_A_Insumisa_23-05-2018


Esta é a imaxe de hoxe no CSOA A Insumisa.

Agora mesmo non temos moito máis que dicir que isto:



Por suposto, pedímosvos desculpas a Giuseppe, Marguerita e Ana, encantaríanos poder aprender e debater con vós. Noutra ocasión será!


Publicación do 21 de maio de 2018:


comúns_urbanos_cartaz


Este venres 25 de maio estaremos na Fundación Luis Seoane para participar na conversa aberta «Comúns urbanos: A experiencia napolitana» xunto a Giuseppe Micciarelli e Margherita D’Andrea (Nápoles) e Ana Méndez de Andés (Madrid).

Dada a singularidade do momento actual con respecto aos “comúns urbanos” na Coruña, é preciso remarcar que a nosa participación neste foro non implica de ningún xeito o apoio á estratexia do goberno municipal para encarar o seu conflito co CSOA A Insumisa. Entendemos que a vía aberta pola experiencia napolitana é tremendamente potente e ilusionante, mais non pode ser a única posibilidade para que estes bens comúns (como os centros sociais autoxestionados e/ou okupados) sexan sustentables no contexto actual das nosas cidades.

Cremos que é indispensable pensar este conflito cunha maior ambición política, é dicir, entendendo a necesidade de dar espazo a unha “ecoloxía de utopías” na cidade que acolla tamén a lexitimidade da diferenza radical, unha cuestión que podería traballarse a partir dunha sorte de “teoría da retagarda” capaz de reaccionar ante os procesos sociais existentes e non só segundo programas ou plans predefinidos. Interésannos estes dous conceptos, introducidos por Boaventura de Sousa Santos nunha entrevista publicada hai uns días, porque, en realidade, non veñen máis que a falar de búsquedas transversais a moitos dos pensamentos contemporáneos valorados por unha parte das veciñanzas que respetan ao partido que goberna a cidade e convoca o evento, mais tamen por boa parte da comunidade arredor do centro social okupado: desde Ramón Grosfoguel a Marina Garcés, desde Manuel Delgado a Yayo Herrero, desde David Fernández a Silvia Federici.

Sexa como sexa, esta conversa aberta servirá para coñecer a interesantísima “revolución xurídica dos bens comúns” que se está a experimentar en Nápoles nos últimos anos. Pola nosa banda, tentaremos introducir tamén as posibilidades do “distrito do común” formulado na proposta inicial de reorganización do municipio da Coruña en distritos, debater sobre as semellanzas e diferenzas entre o concepto de “comúns urbanos” e os nosos montes comunais en man común e, sobre todo, axudar a que se siga pensando colectivamente como evitar a senrazón e a inxustiza á que semella abocado o proceso social representado polo CSOA A Insumisa* na Coruña.


* Unha análise inicial da cuestión específica da Insumisa e do noso posicionamento ao respecto pódese consultar no artigo «CSOA A Insumisa: Actualidade, necesidade, continuidade» e na entrevista-conversa «A difícil relación entre o goberno da Marea Atlántica e o Centro Social Ocupado A Insumisa» (O Salto Galiza, 16/01/2018). Ademais, tamén se poden consultar as publicacións realizadas durante estes meses no Twitter coa etiqueta #CSOAInsumisa.


Comments are off for this post

El nuevo C.S.O. (Comandancia de Obras), el Proxecto Cárcere y el Laboratorio Cidadán Co-Lab como infraestructuras/herramientas de producción social y cultural

IMG_PLAT_Ergosfera

Pequeño esquema* en torno a las polémicas y debates cruzados desarrollados este fin de semana alrededor del obradoiro del Co-Lab desarrollado en el Centro Ágora y las jornadas de apertura del nuevo Centro Social Okupado de la antigua Comandancia de Obras en la avenida do Metrosidero.

La cuestión fundamental y, por resumir, es que en este momento se están conformando, por lo menos, tres procesos cuyo objetivo es servir de plataforma para las prácticas sociales, políticas, culturales e incluso económicas que hasta el momento no cuentan con espacios o infraestructuras en A Coruña. La diferencia fundamental entre ellos, además de la fase del proceso en la que se encuentran, es el tipo de relación que plantean, en origen, entre la ciudadanía (movimientos y centros sociales, organizaciones, plataformas y colectivos ciudadanos, y personas a nivel individual) y la institución, básicamente el Concello da Coruña en este caso.

Como inicio de un debate evidentemente más complejo e interesante, simplemente queríamos aportar una visualización de estos tres procesos que permita su entendimiento dentro de un contexto urbano y político determinado y común. Un contexto en el que, en noviembre de 2016, lo poco que está claro es que hay un gobierno municipal al que la ciudadanía activa está obligada a forzar a desbordar sus límites y protocolos de funcionamiento convencionales.

Hablamos de tres procesos basados, con más y menos radicalidad, en conceptos compartidos como la apertura del conocimiento, la cultura libre, el antiautoritarismo, la autogestión, el feminismo, los comunes, etc. Sin más, cada uno con sus potencias, debates y problemáticas asociadas, forman en conjunto un ecosistema muy esperanzador para la producción social de la ciudad en los próximos tiempos.

* La imagen del esquema fue actualizada en enero de 2018, incluyendo el nombre del C.S.O. A Insumisa, que en noviembre de 2016 aún no había sido decidido. El documento original se puede consultar aquí.


4 comentarios

DEGRADACIÓN – EXTERIORIDAD – EMERGENCIA

Dejamos por aquí la presentación “Os comúns nunca están rematados. Os territorios e cousas urbanas tampouco” realizada en el curso de verano de la Universidade de Santiago de Compostela “A re-invención dos comúns: Cultura dixital e territorio” el 19 de junio de este año. Este trabajo es una continuación de la presentación “O municipalismo tamén precisará aforas. Dúbidas e posibilidades na dialéctica degradación-emerxencia”, realizada el 9 de mayo en el Seminario da Universidade Invisíbel “Municipalismo dos comúns”.

RESUMEN: Introducción a la degradación urbana como exterioridad y como máquina urbanística que, además de limitaciones para el buen vivir, podría contener un cierto antídoto para las políticas de control estatal y para la operatividad de los sistemas de extracción capitalista. Las afueras, lo inacabado, los descampados o las ruinas como punto de partida conceptual para pensar la emergencia de todo tipo de autonomías y comunes.

* Se trata de una micro-investigación en desarrollo, por lo que muchas de las imágenes son documentos de trabajo aún no sintetizados. Esperamos encontrar pronto otras ocasiones para continuar el proyecto.


VÍDEO DE LA PRESENTACIÓN:




VÍDEO DEL TURNO DE PREGUNTAS E INTERVENCIONES:




DESCARGA DE LAS IMÁGENES:

< PDF (76,5 MB) >


VISUALIZACIÓN DE LAS IMÁGENES:



WEB DEL PROYECTO:

< DEGRADACIÓN - EXTERIORIDAD - EMERGENCIA >



Comments are off for this post

LOS COMUNES URBANOS. Crisis urbana, derechos y riqueza / Madrid / Marzo-Mayo 2013

comunes-urbanos

Curso organizado por Traficantes de Sueños,
con sesiones introducidas por
la Fundación de los Comunes y el Observatorio Metropolitano.

Inscripción, metodología y horarios aquí.


Comments are off for this post

Jornadas contra la depredación de los bienes comunes: ciudad, territorio y capitalismo / Madrid / 10-12 de noviembre

stop

TRÍPTICO          PAPERS


Comments are off for this post