Este xoves 16 guiaremos xunto a Cristina Botana (Departamento de Xeografía, USC) un pequeno roteiro por Goiáns (Boiro) como parte das actividades das xornadas “Creative Jam – The New European Bauhaus: Society, Inclusion, Equality” organizadas polo proxecto Rural Youth of Europe e a Asociación Amicos.

O roteiro será un percorrido pola estrada-rúa entre Boiro e Escarabote (AC-305) e os seus arredores ao seu paso por Goiáns no que se comentarán os diferentes elementos e procesos que permiten imaxinar estratexias ante os retos territoriais actuais, centrándose nos usos que acolle un tipo de tecido hoxe xenérico na Galicia de orixe rural e nas potencialidades e problemáticas en termos de sustentabilidade que xorden nas fisuras de dialécticas clásicas xa superadas como rural-urbano, público-privado, produtivo-improdutivo, natural-artificial ou humano-non humano.

No seguinte mapa (en inglés por ser o idioma no que se desenvolverá o encontro) pódese consultar o percorrido, as paradas e os temas que se comentarán durante o roteiro:

Compartimos los resultados de un proyecto de investigación sobre la relación entre las prácticas sociales de las comunidades normalmente representadas como subalternas, las formas urbanas propias de las periferias en la ciudad contemporánea y dos de sus piezas globales y genéricas más reconocibles, los establecimientos de franquicias transnacionales de comida rápida y las estaciones de servicio.

Un estudio que se llevó a cabo a través de la observación, identificación y documentación fotográfica y cartográfica de una serie de usos populares y elementos y culturas materiales contemporáneas (todas con un cierto grado de informalidad e incluyendo algunas de las realidades no humanas presentes en el territorio) que se superponen en una pieza urbana relativamente periférica de una de las grandes metrópolis europeas.

Magia posmoderna en Carabanchel. Comunidades subalternizadas, periferias urbanas y espacios globales es un proyecto realizado por Ergosfera como resultado de una residencia artística de investigación #Ey!MAD de un mes de duración, desarrollada en Carabanchel (Madrid) entre junio y julio de 2023 y organizada por #Ey!Studio con la colaboración de Acción Cultural Española (AC/E).

Este sábado 7 de outubro participaremos na Semana da Arquitectura 2023 cun novo DESCENSO URBANÍSTICO DENDE A ETSAC, un roteiro guiado e comentado xunto a Plácido Lizancos (director da ETSAC) que se desenvolverá a partir das 12:00 h con saída dende a entrada da E.T.S. de Arquitectura no Campus da Zapateira.

Trátase dunha actividade aberta ao público, de balde e sen necesidade de inscrición.

No seguinte mapa pódese consultar o percorrido aproximado deste ano (e tamén os das pasadas edicións):

* Os Descensos Urbanísticos dende a ETSAC son unha actividade divulgativa que se desenvolveu de forma anual entre 2014 e 2019 organizada polo grupo de investigación Galicia Cidade e Territorio (GCeT) da UDC, xa en colaboración con Ergosfera na sexta e última das edicións ata o parón derivado da pandemia.

Este venres 29, ás 19:30 h na Delegación da Coruña do COAG, inaugúrase a exposición Las ciudades y sus Tesis 1970-2020 e o sábado 30 pola mañá participaremos nun encontro coordinado por José González-Cebrián na biblioteca da ETSAC xunto a Enrique Seoane, Jorge Rodríguez e Cristina Botana cunha pequena presentación titulada “Que se pode investigar mentres non se fai unha tese sobre a cidade contemporánea?”.

Este xoves 21 participaremos no seminario COMUNIDADES Y PERIFERIAS organizado polo DEPARQ na Fonsagrada (Lugo).

A nosa intervención, ás 19:00 h no salón de actos, consistirá na presentación dos resultados do proxecto Magia posmoderna en Carabanchel. Comunidades subalternizadas, periferias urbanas y espacios globales, desenvolvido desde xuño deste ano* grazas a unha residencia artística de investigación #Ey!MAD organizada por #Ey!Studio que nos permitiu facer traballo de campo durante un mes en Carabanchel (Madrid).

Moitas grazas a Federico López Silvestre e a Miguel Anxo Rodríguez pola organización e a invitación!

* Aínda non compartimos os materiais producidos como parte deste proxecto na nosa páxina web porque levounos moito máis tempo do previsto organizar toda a documentación recompilada durante ese mes de traballo de campo. Un proxecto que comezou tentando ser un pequeno avance na liña de investigación McDonald’s: o lugar fronte á metáfora, rematou sendo unha grande oportunidade para continuar a liña de traballo Degradación-Exterioridade-Emerxencia, así como para o estudo de moitos outros aspectos da cidade contemporánea en relación aos usos populares que acollen os territorios periféricos.

Este mércores 24, na Facultade de Xeografía e Historia da Universidade de Santiago de Compostela, participaremos xunto ás xentes do FabCity Yucatán (México) e do VermisLab e Maker Faire Galicia no seminario TEJER OTROS ENTRAMADOS CULTURALES organizado pola rede YUCUNET. Inscrición libre, presencial e en liña.

Ademais de participar na mesa redonda PARTICIPACIÓN, COCREACIÓN Y CIENCIA CIUDADANA, faremos unha pequena presentación dos proxectos Cousa de Elviña (2016), Co urbanismo nos talóns (2017-18) e Entre frontera y lugar: ¿cómo funcionan los límites del distrito de Usera? (2018-19).

Esta semana estaremos en Barcelona desarrollando Espacios globales, ¿refugios urbanos?, unas jornadas de taller, reflexión y debate que se desarrollarán los días 21, 22 y 25 de abril como parte del programa +Model del Model – Festival de Arquitecturas de Barcelona 2023.

Toda la información sobre las jornadas (introducción, horarios, inscripciones, materiales previos, etc.) se puede consultar en esta página web.

* Más información sobre esta línea de investigación de Ergosfera, en la página web del proyecto McDonald’s: el lugar frente a la metáfora.

O próximo martes 28 de febreiro guiaremos un roteiro pola pegada migratoria na Coruña como parte das actividades do EuMIGS Winter Workshop, un encontro da rede europea de mestrados de migracións organizado polo Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria (MOPS) da Universidade da Coruña (UDC).

A asistencia é libre, con saída desde a rúa Barcelona xunto ao mercado das Conchiñas ás 19:30h, e os comentarios serán en inglés ao tratarse dun encontro internacional.

MAPA DO PERCORRIDO E DAS PARADAS DO ROTEIRO:

O próximo xoves 10 de novembro participaremos xunto a Cristina Botana e Rurban na primeira sesión do seminario XEL – Xentes, Espazos e Lugares, organizado por Arquitectura Sen Fronteiras Galicia como parte do ProxectoTERRA e titulado nesta segunda edición A construción colectiva do habitar.

As tres sesións do seminario son de acceso aberto e se celebrarán os xoves 10, 17 e 24 de novembro a partir das 18:00h no Museo de Belas Artes da Coruña.

Toda a información sobre o seminario está dispoñible na páxina web do COAG.

Este martes 25 de outubro participaremos no ciclo TERRITORIOS, organizado polo profesor e investigador Carlos Diz como parte do Mestrado en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria (MOPS) da UDC, cunha sesión titulada Cidade e prácticas informais na terceira e na cuarta idade na que presentaremos os avances da investigación sobre as prácticas urbanas autónomas ou informais das personas maiores (iniciada en 2020 como continuación do proxecto sobre as residencias de maiores na área urbana da Coruña).

A sesión é de acceso aberto e se desenvolverá na Facultade de Socioloxía da Universidade da Coruña a partir das 16:00h.

Compartimos a continuación as imaxes empregadas na presentación. As da primeira parte se poden consultar na páxina web do proxecto sobre as residencias de maiores na área urbana da Coruña, e as da segunda son as seguintes:

Este domingo 18 participaremos nas VII Xornadas de Bioconstrución organizadas por ESPIGA (Asociación Galega para a Bioconstrución) cun roteiro comentado por Ortigueira (entre as 11:40h e as 14:00h).

Durante o percorrido do roteiro comentaremos varias pezas, formas e procesos urbanos representativos dalgúns dos debates sobre a urbanidade galega contemporánea: as estradas-rúa, os tecidos urbanos de edificación descontinua ou os usos informais do abandonado (polos usos formais) desde unha perspectiva optimista sobre o que hai, é dicir, sen desbotar de partida a posibilidade da aparición do sublime nun esquelo estrutural, unha pasarela sobre a vía do tren ou o aparcadoiro do Gadis.

As xornadas son de balde pero é preciso a inscrición previa, aquí.

El próximo martes 13 de septiembre, a las 18:00h en la Real Casa de la Misericordia (Tudela), participaremos en el IV Certamen de Arte Efímero de Tudela Des-Adarve con una presentación titulada “Otros ritmos en la ciudad: prácticas urbanas autónomas o informales de las personas mayores”, una continuación del trabajo compartido el año pasado en el encuentro Pensar, habitar, subverter. As persoas maiores e a cidade, así como del proyecto As residencias de maiores na área urbana da Coruña (2020-2021).

INTRODUCCIÓN:

Las actividades urbanas al margen de las lógicas del estado y del mercado no son una cuestión vinculada exclusivamente a la juventud, la precariedad o el posicionamiento político antisistema, sino fugas que atraviesan a las sociedades y que cada colectivo generacional, cultural o de clase puede interpretar y desarrollar a su manera. A partir del estudio de una serie de casos muy populares (como sentarse en la entrada de la casa, reunirse en la marquesina del bus, mirar obras, alimentar y cuidar animales liminares o cultivar huertas), así como de otros más singulares, pero igualmente significativos, esta presentación será una introducción a las prácticas urbanas autónomas o informales de las personas mayores: a sus formas de materializarse, a los debates y conceptos con los que dialogan y a sus impactos en la riqueza de la vida urbana contemporánea.

El próximo jueves 7 de julio, a las 19:00h en la Fundación Luis Seoane (A Coruña), participaremos en una sesión de Arquitectura en Corto en la que se proyectarán dos cortometrajes ambientados y dedicados a Benidorm: “Aliens” (Jiajie Yu Yan, 2017) y “Benidorm” (Diana Kunst y Bruno Galán, 2017).

Tras la proyección, participaremos en una conversación y debate abierto titulado “La cara más sostenible de Benidorm”, en el que hablaremos sobre algunas de las condiciones urbanas y urbanísticas que hacen tan singular a esta ciudad.

La entrada al encuentro es gratuita, pero es necesaria inscripción previa, aquí.

El próximo jueves 9 de junio participaremos en el encuentro Arquitectura situada y prácticas artísticas para la New European Bauhaus, uno de los eventos paralelos del Festival de la Nueva Bauhaus Europea organizado por Intermediae / Matadero Madrid y el Colegio Oficial de Arquitectos de Madrid (COAM).

Junto a Estelle Jullian, Carmen Haro, Natalia Balseiro y Zoe López Mediero, debatiremos sobre metodologías y prácticas de intervención urbana en la línea de las directrices de la Nueva Bauhaus Europea, un nuevo programa de la Unión Europea del que se está hablando mucho últimamente (entre otras cosas, porque va a implicar la aparición de importantes posibilidades de financiación para proyectos de todo tipo), pero en el que aún está por definir qué significarán exactamente y cómo se implementarán y evaluarán sus tres conceptos u objetivos base de “sostenibilidad, estética e inclusión”.

Teniendo en cuenta la imprevisibilidad de las políticas de la Unión Europea, quizás en este momento inicial aún se pueda trabajar para que este nuevo programa no siga la misma deriva que parecen estar llevando los Fondos Next Generation en general, sino que implique nuevas oportunidades para la investigación y la intervención urbana en términos democráticos, de interés público y con la concurrencia de los sectores independientes de las lógicas de las grandes empresas.

Además del interés del tema y de que siempre es un placer participar en foros de debate con gente admirada, estamos muy contentos porque desde la organización nos han pedido que nuestra intervención inicial sea una breve introducción a dos trabajos que no hemos tenido muchas oportunidades para contar hasta ahora (y es un lujo poder dedicarle tiempo a revisar los proyectos pasados unos años):

– Por una parte, el proceso para la reorganización del municipio de A Coruña en distritos, realizada entre 2015 y 2016 para el Ayuntamiento de A Coruña.

– Y por otra parte, el proyecto Entre frontera y lugar: ¿cómo funcionan los límites del distrito de Usera?, desarrollado entre 2018 y 2019 como parte del programa Mirador Usera de Intermediae / Matadero Madrid.

– VÍDEO DEL ENCUENTRO:

* A nosa intervención previa ao debate, titulada A comunicación informal na cidade: soñan os graffiti con ser pintadas? é unha introdución aos temas tratados nun artigo publicado en 2019 co mesmo título e dispoñible aquí: La comunicación informal en la ciudad: ¿sueñan los grafitis con ser pintadas?

O próximo martes 22 de marzo participaremos na FETSAC’22 – Confluencias co proxecto McDonald’s: o lugar fronte á metáfora, un relatorio (11:30-12:30 h) e un micro-obradoiro (16:00-18:00 h) nos que analizaremos este experimento primitivo de espazo global desde as perspectivas arquitectónica, urbanística e social.

Aínda que se trata dun tema de investigación que vimos estudando desde 2008 de xeito intermitente, por agora só están compartidos algúns materiais moi iniciais. Por unha parte, nalgunha das nosas presentacións inclúense reflexións parciais sobre o caso McDonald’s. E por outra, nun artigo publicado en 2018 inclúese un apartado titulado #McDonalds onde están introducidas algunhas das liñas de traballo que serán presentadas e desenvolvidas no relatorio e no obradoiro formulados.

O relatorio e o obradoiro son actividades independentes. A primeira é aberta a calquera persoa e para a segunda é necesaria a inscrición previa no posto da FETSAC da planta -2 da ETSAC (e é recomendable, mais non obrigatorio, asistir ao relatorio de introdución). O único requisito para participar no obradoiro é o de ter estado máis dunha vez nun local de McDonald’s, xa que se traballará sobre os coñecementos expertos das persoas participantes a partir das súas experiencias persoais nestes espazos.

– VÍDEO DO RELATORIO. Compartimos o vídeo da presentación aínda que non estamos moi satisfeitos co resultado, xa que debido a un mal cálculo pola nosa parte do tempo dispoñible, varios dos seus apartados, sobre todo os dous últimos, non quedaron nada ben explicados. Intentaremos atopar outra oportunidade para contar o proxecto con máis calma e claridade.

– IMAXES DO RELATORIO. As imaxes da presentación pódense consultar en slideshare (aquí) e descargar desde a páxina web de Ergosfera (aquí).

– OBRADOIRO. No micro-obradoiro desenvolvido tras o relatorio participamos sete persoas: José Ángel Ayude Fernández, Iago Carro Patiño (Ergosfera), Carlos Diz Reboredo, Iván Hernando Bango, Pablo López Arias, Laura Martínez Salgado e Olalla Picallos Alló. Comezamos cunha pequena presentación das experiencias persoais de cada un de nós en McDonald’s: cando, onde e por que imos, como chegamos ata eles, que facemos unha vez no local, canto tempo estamos normalmente, que características os fan diferentes a outros espazos segundo as nosas vivencias, etc. A continuación, fixemos un debuxo destas experiencias intentando incorporar o maior número de condicións arquitectónicas, urbanas e sociais que as enmarcan. E para rematar, comentamos colectivamente os debuxos realizados e as cuestións máis destacables de cada experiencia singular nos McDonald’s. Só podemos dicir que para nós foi todo un pracer ter esta mesa de conversa e traballo: aprendimos moitas cousas e serviunos de grande axuda como continuación do proxecto de investigación. Así que moitas grazas a Olalla, Laura, Pablo, Iván, Carlos e José Ángel!

– Moitísimas grazas ás xentes da FETSAC por organizar un ano máis este encontro!

– PÁXINA WEB DO PROXECTO. A partir de agora iremos compartindo os materiais producidos como parte deste proxecto de investigación nesta páxina web.

Este mércores 13 de outubro, a partir das 16:30h na sala 1.2 da Facultade de Socioloxía da UDC, desenvolveremos o seminario PENSAR, HABITAR, SUBVERTER. AS PERSOAS MAIORES E A CIDADE, unha actividade de acceso aberto na que se tratarán dúas cuestións urbanas moi concretas sobre a relación entre as persoas maiores e a cidade:

• Na primeira parte, se explicará o proxecto de investigación sobre as residencias de maiores na área urbana da Coruña que comezamos durante a crise da COVID-19, unha análise desde a perspectiva urbana do modelo de residencias que se ten desenvolvido nas últimas décadas.
  
  
• E na segunda parte, introduciremos unha análise inicial sobre as prácticas urbanas autónomas ou informais das persoas maiores centrada en cinco casos moi populares: sentarse na entrada da casa, reunirse na marquesiña do bus, mirar obras, alimentar e coidar animais liminares e cultivar hortas.

O seminario forma parte da materia Cambios Sociodemográficos e Territoriais do Mestrado Universitario en Políticas Sociais e Intervención Sociocomunitaria (MOPS) da Universidade da Coruña e está organizado polo profesor Carlos Diz, ao que lle agradecemos moito a invitación.

A sesión non quedou documentada, pero compartimos a continuación as imaxes empregadas. As da primeira parte se poden consultar na páxina web do proxecto sobre as residencias de maiores na área urbana da Coruña, e as da segunda son as seguintes:

Este sábado 2 de octubre participaremos en el evento sola_s + CUIDADOS dentro del Primer Congreso Internacional Feminista de Arquitectura y Cuidados que se celebrará en la E.T.S. de Arquitectura de la Universidad Politécnica de Madrid. En concreto, participaremos en la conversación MODELOS HABITACIONALES Y DERECHOS DE LAS SOLAS entre las 11:10h y las 12:40h.

Cal é o papel urbanístico do Estado na Coruña? Que dinámicas urbanas promove o PXOM? É posible a autoxestión de espazos e centros sociais? Como están a funcionar os soares e edificacións sen usos formais?

Este sábado 25 de setembro imos de roteiro polo barrio das Atochas para falar destes e doutros temas de actualidade xunto a Refuxios da Memoria e a Clínica de Casas (UDC).

Mapa do percorrido, das paradas e dos temas que se comentarán durante o roteiro:

POST-ROTEIRO:

En decembro de 2021, publicouse o artigo «Un roteiro polo barrio das Atochas na Coruña: cuestións urbanas arredor do dereito á cidade», unha achega ao libro Dereito á cidade: faladoiros e obradoiro de aprendizaxe-servizo, coordinado por Clínica de Casas (Hilda Cuba, Cristina Botana, Plácido Lizancos), GAM de vivenda da Coruña e Refuxios da Memoria.

O libro pódese descargar no RUC da Universidade da Coruña e a nosa achega (páxs. 16-36) é unha recompilación ampliada das notas realizadas para o roteiro polo barrio das Atochas desenvolvido o 25 de setembro: unha introdución a unha serie de elementos urbanos moi diversos a través dos cales se tratan diferentes aspectos do que sexa ou poida ser o «dereito á cidade» no século XXI.

Como parte do artigo, tamén se publicou un mapa do roteiro onde se representan o seu percorrido, as paradas realizadas e os temas comentados en cada unha delas: